RASTVOR je homogena smjesa koja se sastoji od rastvarača (otapala) i rastvorene (otopljene) supstance. Na slici pogledaj rastvor soli i vode koji se dobije miješanjem.
Rastvarač i rastvorene supstance se nazivaju komponente rastvora. Iako u našem svakodnevnom govoru riječ rastvor asocira na tečnu smjesu, rastvori mogu biti u sva tri agregatna stanja (što zavisi od agregatnog stanja rastvarača i rastvorenih supstanci i odnosa njihovih masa). Gasoviti rastvori su, recimo, vazduh, magla, dim… Suza je rastvor, ali i svaka voda koja se javlja u prirodi. Tečni rastvori su i bistri sokovi. Čvrsti rastvori su na primjer legure metala - čelik, rubini, kao i staklo.
Da se prisjetimo: Homogene smjese u svakom svom dijelu imaju isti sastav i svojstva.
RASTVARAČ je supstanca koja je istog agregatnog stanja kao i rastvor, a ukoliko su sve supstance u rastvoru istog agregatnog stanja, rastvarač je supstanca koje ima najviše u rastvoru. Prema tome RASTVORENA SUPSTANCA je supstanca koja ili nije istog agregatnog stanja kao rastvor ili ako jeste, onda je ima manje u rastvoru.
Primjer 1: Rastvor dobijen miješanjem 50 g vode i 100 g šećera
-rastvarač je voda, a rastvorena supstanca je šećer, jer je smjesa (rastvor) tečna, pa i rastvarač mora biti tečan
Primjer 2: Rastvor dobijen miješanjem 40 g alkohola i 80 g vode
-rastvarač je voda, a rastvorena supstanca je alkohol (obje su tečnost kao i rastvor, ali vode ima više)
Primjer 3: Rastvor dobijen miješanjem 80 g alkohola i 40 g vode
-rastvarač je alkohol, a rastvorena supstanca je voda (obje su tečnost kao i rastvor, ali sada alkohola ima više)
RASTVORLJIVOST neke supstance predstavlja maksimalan broj grama te supstance koja se može rastvoriti u 100g rastvarača na određenoj temperaturi.
Prema sadržaju rastvorene supstance, rastvor može biti:
Zasićen rastvor - rastvor koji sadrži maksimalnu količinu rastvorene supstance na određenoj temperaturi.
Nezasićen rastvor – rastvor koji ima manje rastvorene supstance od njene rastvorljivosti na određenoj temperaturi.
Prezasićen rastvor - kada ima veću količinu rastvorene supstance od zasićenog rastvora na istoj temperaturi.
Kod rastvaranja važi empirijsko pravilo: Slično se u sličnom rastvara. Polarne supstance (npr. NaCl) se dobro rastvaraju u polarnim rastvaračima (npr. voda), a nepolarne u nepolarnim. Kod rastvorljivosti važnu ulogu ima i vodikova veza. Na rastvorljivost utiču pritisak (kod rastvaranja gasova u tečnostima) i temperatura.
Sastav rastvora se može izraziti:
- kvalitativno (govorimo koje supstance čine rastvor)
- kvantitativno (govorimo o odnosu supstanci u rastvoru).
